Multi-instrumentaliste Leyla McCalla werd geboren in New York uit Haïtitiaanse ouders en maakte na haar conservatoriumopleiding deel uit van The Carolina Chocolate Drops, met o.a. Rhiannon Giddens en Don Flemons, alvorens zich toe te leggen op een solocarrière, al dook Leyla in 2019 nog even het vrouwenproject Our Native Daughters met het album "Songs of Our Native Daughters" in. Op haar vierde eigen album "Breaking The Thermometer" gaat ze terug naar de geschiedenis van Haïti aan het eind van de twintigste eeuw, een land dat dan wordt vertroebeld door corruptie, politiek wanbeheer en geweld. Door een reeks onderdrukkende regimes werd de Creools sprekende meerderheid gestigmatiseerd en hun vrijheid van meningsuiting beknot. Door Frankrijk en Amerika gesteunde regeringen gebruikten gevangenneming, marteling en moord als vormen van politieke controle. De media en de kunstwereld werden gedwongen zich aan de regels te houden of de gevolgen te dragen. Een van de weinige andersdenkende stemmen die consequent de status quo aanvochten was Radio Haïti, het enige Creools-talige radiostation van het land, dat in 1968 een pro-democratisch standpunt innam en, ondanks verschillende aanvallen en tijdelijke sluitingen, doorging tot 2003, drie jaar na de moord op zijn invloedrijke eigenaar Jean Dominique.

Voor de titel van het album "A Day For The Hunter, A Day For the Prey" (2016) vond zij inspiratie in het gelijknamige boek van musicoloog Gage Averill dat o.m. verhaalde over de onderdrukking van het volk, hun revolte en de bootvluchtelingen uit Haïti. Ook het album "Vari-Colored Songs: A Tribute to Langston Hughes" uit 2014 was reeds opgedragen aan een schrijver/dichter. Leyla heeft een band met Haïti, al is zijzelf in New York geboren en uiteindelijk omstreeks 2010 naar Louisiana getrokken, waar zij zich verdiepte in de Creoolse en Cajun muziek. Toen zij op een begraafplaats in New Orleans rondwandelde bemerkte zij hoe vaak haar familienaam op een grafsteen was gegrift. Het vergrootte haar interesse voor de kruisbestuiving tussen de verschillende culturen en de behoefte aan connectie tussen de volkeren, een weerkerend thema in de songs van deze zangeres. Toen zij met haar cello in de straten van New Orleans speelde was het Tim Duffy van 'Music Maker' die haar uitnodigde om samen met het trio 'The Carolina Chocolate Drops' te gaan meespelen, zodat zij o.a. ook op het album "Leaving Eden" (2012) te horen is. Dit was meteen een periode dat Leyla zich verder kon verdiepen in de zoektocht naar muzikale connecties tussen Haïti en Louisiana. Zelf is Leyla klassiek geschoold. Zij studeerde af aan het conservatorium in New York op cello, kamermuziek en jazz. Vooral die cello wendt zij aan om haar emoties kracht bij te zetten of nog meer te verdiepen. Aan die cello dicht zij zelfs een menselijke stem toe, klagend, smekend, melancholisch, sensitief of troostend. Hierdoor was "A Day for the Hunter, A Day for the Prey" een verrassend rijk rootsy album waarin zij behalve in de Engelse taal ook in het Creools/Frans zingt en afwisselt met Cajun muziek en Haïtiaanse folk.

Deze twee platen kregen zeer positieve recensies, maar bleken uiteindelijk voor een select publiek, wat misschien verklaart waarom haar album "Capitalist Blues" (2019) keer op keer werd uitgesteld. Op deze plaat gooit Leyla wederom stokoude folk, blues en jazz in haar smeltkroes en overgiet het geheel met de muzikale tradities van haar woonplaats New Orleans en een exotisch tintje uit het diepe Zuiden van de VS en het Caraïbisch gebied. Leyla McCalla zorgt zelf nu ook voor banjo, naast cello, gitaar en zang in meerdere talen, waarna het geheel rijkelijk wordt ingekleurd met blazers. "Capitalist Blues" neemt je in muzikaal opzicht mee terug naar een ver verleden, hetgeen we ook kunnen zeggen van haar nieuwste album "Breaking The Thermometer" dat geïnspireerd is op de geschiedenis van Radio Haiti, het eerste Haïtiaanse radiostation dat uitzond in het Kreyòl, oftewel Haïtiaans Creools: 'de stem van het volk'. Het album komt voort uit een multi-disciplinair theaterproject in opdracht van de Duke University in North Carolina, die in 2016 het complete archief van Radio Haiti verwierf. McCalla combineert radioteksten, muziek en zang in vijftien nummers, die samen een reis vormen door de van racisme en politieke en sociale onrust vergeven geschiedenis van haar moederland.

"Breaking The Thermometer" is dan ook een eerbetoon aan hogervernoemde Jean Dominique en zijn vrouw en collega-journaliste Michéle Montas en een hartstochtelijke verdediging van de democratie in het huidige Haïti. In de handen van McCalla worden deze songs - een combinatie van origineel en traditioneel materiaal - ook een soort zoektocht naar persoonlijk begrip, een poging om een erfenis op te eisen van een politieke regering die zou proberen om die erfenis te ontkennen. McCalla's zang is zacht maar krachtig, en ze is een volleerd banjospeler en cellist. De overwegend Creoolstalige liederen hebben ondanks hun minimale muzikale begeleiding een rijke textuur. Veldopnames en flarden van gesprekken geven het openingsnummer "Nan Fon Bwa" een aards karakter. Als je je realiseert dat deze gesprekken afkomstig zijn uit de archieven van Radio Haïti en een bewogen gevoel van nationale identiteit en waardigheid uitstralen, geeft dat de muziek een dringend randje, een gevoel dat er iets noodzakelijks en moeilijks tot uitdrukking wordt gebracht. Deze nieuwe plaat bevat overal pijnlijke momenten. "Fort Dimanche" beschrijft een beruchte politieke gevangenis en onthult de martelingen en onwettige sterfgevallen die daar plaatsvonden. Maar er zijn ook momenten van hoop: de uitdagend springerige banjo van hetzelfde nummer ondersteunt een verslag van een journalist die zijn beroep koos om de balans te helpen herstellen ten gunste van de waarheid en de mensenrechten. "Le Bal Est Fini" zit vol pittige, jazzy percussie, een perfect tegenwicht voor McCalla's ontwapenend directe vocale stijl. "Dan Reken" daarentegen is somber en verlangend, terwijl "Pouki" bijna onuitsprekelijk teder is, en "Vini Wè" een prachtige meditatie is over de liefdevolle relatie tussen Dominique en zijn vrouw.

Het Haïtiaanse muzikale erfgoed is rijk en uniek gemengd: een nummer als "Dodinin" vertoont Afro-Caribische ritmische invloeden en melodische sporen van Latijnse en Franse volksmuziek, terwijl elders McCalla's eigen onderdompeling in Amerikaanse folk, jazz en blues duidelijk naar voren komt, en de percussie in "Artibonite" iets te danken heeft aan New Orleans. Een van de weinige Engelstalige nummers op het album is een cover van "You Don't Know Me" van de grote Braziliaan Caetano Veloso, die voor een onverwachte psychedelische uitbarsting zorgt. Dromerige folk maakt zijn opwachting in het lieflijke "Memory Song", met zijn licht geplukte strijkers, en er zijn zelfs elementen van moderne composities in de manier waarop sommige van deze nummers zijn gekaderd. Misschien voor vele muziekliefhebbers niet altijd even toegankelijk, maar wel is "Breaking The Thermometer" origineel en muzikaal verrassend dankzij de melodieuze arrangementen en lekkere Afro-Caribische ritmes.